Bierzmowanie
Wprowadzenie
Poprzez przyjęcie sakramentu bierzmowania ochrzczeni „jeszcze ściślej wiążą się z Kościołem, otrzymują szczególną moc Ducha Świętego i w ten sposób jeszcze mocniej zobowiązani są, jako prawdziwi świadkowie Chrystusa, do szerzenia wiary słowem i uczynkiem oraz do bronienia jej" (Lumen gentium, 11). Chociaż sakrament chrztu jest ważny i skuteczny bez bierzmowania i Eucharystii, to jednak wtajemniczenie chrześcijańskie pozostaje jakby nie dopełnione (por. KKK 1306). Dlatego każdy ochrzczony może i powinien otrzymać sakrament bierzmowania (por. kan. 889 §1 i 890 KPK).
§ 1. Przygotowanie młodzieży do sakramentu bierzmowania
Parafia przygotowania
1. Miejscem właściwym przygotowania do przyjęcia sakramentu bierzmowania jest parafia, do której kandydat przynależy. W uzasadnionych przypadkach kandydat do bierzmowania może podjąć przygotowanie także poza własną parafią. Duszpasterz podejmujący się przygotowania kandydata jest zobowiązany powiadomić o tym fakcie jego własnego proboszcza. Miejscem przyjęcia sakramentu bierzmowania będzie parafia, w której miało miejsce przygotowanie. Kandydat, przygotowany poza własną parafią a pragnący przyjąć sakrament bierzmowania we własnej parafii, musi własnemu proboszczowi przedstawić zaświadczenie o odbyciu przygotowania.
Podmioty odpowiedzialne za przygotowanie do bierzmowania
2. Odpowiedzialność za przygotowanie i dopuszczenie kandydatów do przyjęcia sakramentu bierzmowania spoczywa na duszpasterzach i ich współpracownikach. Pierwszymi współpracownikami duszpasterzy w przygotowaniu kandydatów do bierzmowania są rodzice. Duszpasterze powinni ich zaprosić do udziału we wspólnych celebracjach i katechezach; powinni też informować rodziców o przebiegu przygotowania, zwłaszcza w sytuacjach trudnych.
Współpracownikami duszpasterzy i rodziców w przygotowaniu kandydatów do bierzmowania są również szkolni katecheci. Z inicjatywy i z udziałem proboszcza powinny odbywać się regularne spotkania duszpasterzy i katechetów. Formy współpracy i zakres podejmowanych działań należy uzgodnić w drodze wzajemnego porozumienia. Do współpracy w przygotowaniu do bierzmowania można też zaprosić uformowanych wiernych świeckich, którzy podejmą funkcje animatorów małych grup. Formacja animatorów pastoralnych, zaangażowanych w przygotowanie kandydatów do bierzmowania, odbywać się będzie w rejonowych centrach katechumenatu.
3. Zgodnie z zaleceniami Komisji Wychowania Katolickiego KEP, przygotowanie kandydatów do bierzmowania powinno trwać 3 lata. Przygotowanie kandydatów należy zatem rozpocząć w I klasie gimnazjum. W całym okresie przygotowania zaleca się spotkania formacyjne w małych grupach, połączone niekiedy ze wspólną celebracją liturgiczną. W pierwszym i drugim roku przygotowania formacja kandydatów odbywa się w rytmie spotkań miesięcznych, natomiast w trzecim roku przygotowania – spotkań cotygodniowych.
Rozpoczęcie i kontynuowanie przygotowania do bierzmowania.
4. Warunkiem rozpoczęcia przygotowania do bierzmowania jest osobiste zgłoszenie się kandydata w parafii przygotowania w ogłoszonym terminie, złożenie pisemnego uzasadnienia chęci przyjęcia bierzmowania oraz przedłożenie Indeksu nauki religii, potwierdzającego ukończenie katechizacji w zakresie szkoły podstawowej.
Przygotowanie do bierzmowania może rozpocząć także kandydat, który nie ukończył katechizacji w zakresie szkoły podstawowej. Duszpasterz ma obowiązek zbadać okoliczności i powody niedopełnienia obowiązku udziału w katechezie. Jeśli uzna potrzebę uzupełnienia wiedzy katechizmowej kandydata, zorganizuje dla niego we współpracy ze szkolnym katechetą kurs katechumenatu.
5. Warunkiem kontynuacji przygotowania kandydata do bierzmowania w kolejnych latach są (por. Obrzędy bierzmowania, nr 12; Pierwszy Synod Diecezji Opolskiej, statut 56):
– udział w sakramentalnym życiu Kościoła (Msza św. niedzielna, Msza św. młodzieżowa, sakrament pokuty, itd.)
– uczęszczanie na katechezę szkolną (co po każdym etapie przygotowania potwierdzi katecheta),
– udział w parafialnym przygotowaniu do przyjęcia sakramentu bierzmowania (spotkania w grupach, zaangażowanie w działalność charytatywną w parafii, wolontariat itp.)
Po każdym etapie rocznym duszpasterz powinien odbyć z kandydatem indywidualną rozmowę, celem zweryfikowania realizacji ww. warunków i zmotywowania go do podjęcia wysiłku w kolejnym etapie przygotowania.
Zaleca się także, by kandydaci do bierzmowania w okresie przygotowania odbyli pielgrzymkę do Katedry Opolskiej, a także poznali diecezjalne i parafialne struktury organizacyjne – stowarzyszenia, wspólnoty i ruchy apostolskie (por. Pierwszy Synod Diecezji Opolskiej, statut 57).
W trzecim roku przygotowania kandydaci powinni wziąć udział w dniu skupienia lub rekolekcjach na terenie parafii lub poza nią.
Dopuszcza się stosowanie w przygotowaniu do bierzmowania Dzienniczka kandydata do bierzmowania, będącego potwierdzeniem udziału kandydata w życiu sakramentalnym i spotkaniach formacyjnych. Informacje w nim zawarte mają być przede wszystkim podstawą do motywującej rozmowy z kandydatem na każdym etapie przygotowania. Nie powinny stanowić narzędzia dyskwalifikującego kandydata. Chodzi o to, by na bazie treści zawartych w dzienniczku móc kandydatowi konkretniej zakreślić dalsze kroki w pracy na sobą.
Dopuszczenie do bierzmowania
6. Warunkami ostatecznego dopuszczenia kandydata do przyjęcia sakramentu bierzmowania są:
– uzyskanie pozytywnej opinii osoby przygotowującej kandydata,
– uzyskanie pozytywnej opinii katechety szkolnego o postawie kandydata,
– pozytywny wynik indywidualnej rozmowy duszpasterza z kandydatem, weryfikującej ostatecznie jego przygotowanie.
Rozmowa ta nie powinna mieć formy egzaminu sprawdzającego wiedzę katechizmową kandydata. Jej treścią mają być zagadnienia podejmowane podczas spotkań przygotowujących kandydata w parafii.
W sytuacjach trudnych, przed decyzją o dopuszczeniu kandydata do bierzmowania, duszpasterz powinien zasięgnąć dodatkowej opinii u wszystkich odpowiedzialnych za jego przygotowanie (osoba kierująca przygotowaniem, rodzice, katecheta szkolny i inni).
7. Kandydatom do bierzmowania zaleca się pozostawienie imienia chrzcielnego dla podkreślenia kontynuacji wtajemniczenia chrześcijańskiego. Kandydat może jednak wybrać sobie nowe imię, zwłaszcza gdy imię chrzcielne nie figuruje wśród świętych i błogosławionych Kościoła (zob. Pierwszy Synod Diecezji Opolskiej, statut 60). Wybór nowego imienia znajduje uzasadnienie w zamiarze naśladowania obranego świętego i uczynienia go szczególnym duchowym patronem. Kandydat powinien pisemnie uzasadnić wybór patrona.
8. Kandydatowi podczas przyjmowania sakramentu bierzmowania towarzyszy świadek. Powinien nim być rodzic chrzestny lub inna osoba, która przyjęła już sakramenty wtajemniczenia i odznacza się dojrzałością chrześcijańską oraz przykładnym życiem wiary (por. kan. 893 KPK, Pierwszy Synod Diecezji Opolskiej, statut 61). Nie należy natomiast dopuszczać do godności świadka rówieśnika kandydata, np. szkolnego kolegę lub koleżankę. Od świadka nie wymaga się żadnych pisemnych zaświadczeń.
9. Kandydaci do bierzmowania powinni przystąpić do sakramentu pokuty i przyjąć Komunię św. podczas Mszy św., w której udzielany będzie sakrament bierzmowania (zob. Pierwszy Synod Diecezji Opolskiej, statut 62). Do skorzystania z sakramentu pokuty i przyjęcia Komunii św. w tym dniu należy usilnie zachęcać także świadków, rodziców i rodzinę kandydata.
§ 2. Celebracja sakramentu bierzmowania w parafiach
10. Sprawowanie sakramentu bierzmowania odbywać się będzie w okresie wielkanocnym, z teologicznego punktu widzenia najbardziej właściwym dla jego udzielania. Dla podkreślenia znaczenia celebracji sakramentu bierzmowania i umożliwienia w niej licznego udziału wiernych zaleca się, aby odbywała się ona w soboty oraz w niedziele.
11. Celebracja sakramentu bierzmowania nie będzie łączona z wizytacją kanoniczną w parafii.
12. Bierzmowanie kandydatów odbywać się będzie we wspólnotach parafialnych gromadzących kandydatów z kilku parafii w dekanacie. Liczbę kandydatów, przystępujących do bierzmowania podczas jednej celebracji, należy ustalić z Wikariuszem Biskupim ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów.
13. Zwyczajnym szafarzem sakramentu bierzmowania jest biskup. W każdym dekanacie biskup sprawować będzie sakrament bierzmowania w jednym miejscu. Jeżeli liczba kandydatów w dekanacie tego wymaga, dziekan wyznaczy kolejne miejsce celebracji. W takim przypadku szafarzem sakramentu bierzmowania może być wyznaczony przez biskupa prezbiter. Także podczas celebracji z udziałem biskupa do posługi szafarzy pomagających biskupowi mogą zostać wyznaczeni prezbiterzy.
14. Sakramentu bierzmowania udziela się podczas Mszy św. odprawianej według formularza Mszy św. z udzielaniem sakramentu bierzmowania (jeśli zezwalają na to przepisy liturgiczne), z udziałem duchowieństwa, rodzin kandydatów i wspólnoty parafialnej. Duszpasterze powinni dobrze przygotować program tej uroczystości w parafii i nadać uroczysty charakter obrzędom liturgicznym. Szczegółowy program uroczystości należy uzgodnić z Wikariuszem Biskupim ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, najpóźniej na 7 dni przed planowaną celebracją.
15. Udzielenie sakramentu bierzmowania należy odnotować w księdze bierzmowanych parafii udzielania bierzmowania. Proboszcz miejsca bierzmowania powiadamia o fakcie przyjęcia bierzmowania parafię chrztu bierzmowanego (kan. 895 KPK) oraz parafię jego zamieszkania, w której proboszcz w księdze bierzmowanych dokonuje adnotacji o fakcie przyjęcia sakramentu bierzmowania poza własną parafią.
§ 3. Upamiętnianie przyjęcia sakramentu bierzmowania
16. Każdy bierzmowany powinien otrzymać świadectwo przyjęcia sakramentu bierzmowania, zaopatrzone w pieczęć parafii i podpis duszpasterza. Można w tym celu wykorzystać książeczkę Z Chrystusem przez życie. Duszpasterz powinien ją wypełnić lub wystawić nową w przypadku, gdy bierzmowany dotąd jej nie posiada. Świadectwem posłuży się bierzmowany, chcąc dostąpić godności rodzica chrzestnego oraz przygotowując się do sakramentu małżeństwa. Zachęca się także duszpasterzy do obdarowywania bierzmowanych religijnymi pamiątkami, np. krzyżem, Pismem Świętym, modlitewnikiem Droga do nieba lub podobnymi (zob. Pierwszy Synod Diecezji Opolskiej, statut 64).
17. Duszpasterzy zachęca się też do organizowania odpowiednich form upamiętnienia przyjęcia sakramentu bierzmowania przez urządzanie nabożeństw dziękczynnych, zwłaszcza w rocznice bierzmowania (zob. Pierwszy Synod Diecezji Opolskiej, statut 64).
Należy dołożyć starań, by kontynuacją formacji duchowej młodych ludzi było ich zaangażowanie w działalność duszpasterską i charytatywną parafii.
